Công trình của tình hữu nghị đặc biệt 

Với tinh thần "Giúp bạn là giúp mình", hàng nghìn cán bộ quân tình nguyện, chuyên gia quân sự Việt Nam đã sang Lào sát cánh cùng với nhân dân, lực lượng vũ trang nước bạn trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Các chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam đã xem đất nước Lào như quê hương thứ hai của mình. Chính vì vậy mà họ không quản ngại gian khổ, hy sinh khi làm nhiệm vụ trên đất bạn. Trong số hàng nghìn quân tình nguyện và chuyên gia quân sự ấy, có nhiều người đã ngã xuống trong công cuộc đấu tranh giành độc lập của nước bạn Lào anh em.

Để ghi nhớ và tri ân các anh hùng liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam đã kề vai sát cánh cùng với quân và dân chiến đấu bảo vệ hai đất nước, Đảng và Nhà nước ta đã cho xây dựng một nghĩa trang đặc biệt, mang tên cả hai đất nước để làm nơi yên nghỉ cho những người lính tình nguyện Việt Nam đã chiến đấu và hy sinh trên đất nước Lào. Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào được xây dựng từ năm 1976, nằm sát Quốc lộ 7, với diện tích gần 7ha. Đến năm 1982, với tình cảm uống nước nhớ nguồn, Đảng và Nhà nước ta đã quyết định hồi hương toàn bộ hài cốt liệt sĩ hy sinh trên đất bạn Lào về nước, quy tập tại Nghĩa trang liệt sỹ Việt - Lào. Kể từ khi xây dựng cho đến nay, nghĩa trang đã tiếp nhận và chăm sóc hơn 11.000 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh trên chiến trường nước bạn Lào về đây an nghỉ.

Đến Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào, nhiều người đã không cầm được nước mắt, bởi còn có rất nhiều phần mộ không biết được tên tuổi, quê hương. Trong số những ngôi mộ ấy, có ngôi mộ có từ thời đầu xây dựng nghĩa trang cho đến những ngôi mộ mới nhất, dấu sơn vẫn còn tươi mới. Tuy không biết được các anh là ai, song các anh đã được an nghỉ trên đất mẹ thân thương trong vòng tay che chở của nhân dân.

Tại Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào, ngoài các liệt sĩ có quê hương từ Nghệ An, còn có rất nhiều các liệt sĩ quê ở các vùng miền khác như Thanh Hóa, Hải Phòng, Nam Định, Hải Dương, Bắc Giang... Đặc điểm chung của các liệt sĩ là tuổi đời đều còn rất trẻ nhưng đã chiến đấu anh dũng ngoan cường, sẵn sàng hiến dâng tuổi thanh xuân của mình cho đất nước bạn, làm tròn nghĩa vụ quốc tế "giúp bạn cũng là để bảo vệ đất nước mình".

Tháng 7 tri ân

40 năm đã trôi qua, kể từ khi xây dựng cho đến nay, Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào trở thành chốn đi về của bao thân nhân gia đình liệt sĩ. Hằng năm, Ban Quản lý Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào đã đón tiếp hàng vạn khách đến thắp hương, thăm viếng, tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của cả hai dân tộc. Đối với chính quyền và nhân dân huyện Anh Sơn, nơi đây đã trở thành một địa chỉ đỏ, một điểm giáo dục truyền thống cho các thế hệ trẻ và nhân dân huyện nhà. Họ tự hào vinh dự khi được chung tay chăm sóc phần mộ cho hàng nghìn anh hùng liệt sĩ. Không chỉ vậy, với cảnh quan bình yên, tĩnh mịch, Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào cũng trở nên thân thuộc, gần gũi với nhân dân trong vùng.    

Một buổi sáng giữa tháng 7, chúng tôi có mặt tại Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào, điều dễ cảm nhận đầu tiên là khuôn viên nghĩa trang sạch sẽ, thoáng đãng, cây xanh che phủ. Đâu đó những rặng liễu, cây hoa đại cổ thụ đang khoe sắc hoa, nhả hương thơm ngát. Ở khu vực trung tâm đài tưởng niệm, các vòng hoa được xếp gọn gàng, nhiều nén hương đang cháy dở của các đoàn khách đến viếng sớm. Ông Trần Văn Hiền, Trưởng ban Quản lý Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào chia sẻ: "Đã từ lâu, nghĩa trang thường xuyên đón tiếp một số lượng lớn thân nhân gia đình liệt sĩ, các đoàn khách đến viếng. Đặc biệt, tháng 7 hằng năm, số lượng các đoàn khách lại tăng lên đáng kể, có những ngày chúng tôi đón, hướng dẫn cho cả chục đoàn thăm, viếng phần mộ các liệt sĩ, trong đó có không ít đoàn đến từ các địa phương xa xôi trong cả nước."

Hằng năm, cứ vào dịp tháng 7, UBND tỉnh Nghệ An và UBND huyện Anh Sơn đều có các hoạt động tri ân các anh hùng liệt sĩ và thương bệnh binh tại đây. Trong đó, lễ hội uống nước nhớ nguồn, thắp nến tri ân tại Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào là điểm nhấn quan trọng. Để các hoạt động tri ân tại Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào được diễn ra trong không khí trang nghiêm, thành kính, ngay từ giữa tháng 7, UBND huyện Anh Sơn đã huy động các lực lượng tham gia dọn vệ sinh toàn bộ khuôn viên rộng 7ha của nghĩa trang.

Theo kế hoạch, năm nay UBND huyện Anh Sơn sẽ tổ chức lễ hội uống nước nhớ nguồn và thắp nến tri ân tại Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào vào đêm 26-7 sắp tới, dự kiến thu hút hàng nghìn người tham gia. Đây là hoạt động hết sức có ý nghĩa nhằm tri ân các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì độc lập, tự do của hai dân tộc Việt - Lào. Công trình Nghĩa trang liệt sĩ Việt - Lào sẽ mãi tô điểm cho tình đoàn kết, keo sơn, hữu nghị của hai dân tộc anh em.